Badanie USG wykonywane celem oceny dobrostanu płodu
Badanie USG wczesnej ciąży jest badaniem potwierdzającym prawidłową lokalizację ciąży, ma za zadanie potwierdzić czy ciąża jest pojedyncza czy mnoga, jeżeli mnoga to jakiego rodzaju i ocenić rozwój ciąży na tym etapie.
Ma na celu ocenę ilości i lokalizację pęcherzyka lub pęcherzyków ciążowych, ma za zadanie potwierdzić obecność i ilość prawidłowych struktur w obrębie pęcherzyka ciążowego takich jak owodnia, pęcherzyk żółtkowy i echo zarodka. Przy stwierdzenie echa zarodka > 2 mm ma za zadanie potwierdzić czynność serca zarodka i ocenić prawidłową liczbę uderzeń serca. Podczas badania obowiązuje także ocena budowy narządu rodnego.
Badanie jest przeprowadzanie sondą dopochwową. Ze względu na zasady bezpieczeństwa przeprowadzania badań ultrasonograficznych ALARA badanie powinno trwać krótko (kilka minut). Jeżeli widoczne jest echo serca płodu, do 11 tyg ciąży pomiaru częstotliwości bicia serca wykonuje się za pomocą funkcji M-mode aparatu. Używanie badań dopplerowskich we wczesnej ciąży nie jest rekomendowane.
Badanie USG ciąży nazywane potocznie „ genetycznym” jest jednym z najważniejszych badań prenatalnych. Ma na celu ocenę anatomii płodu, ocenę ryzyka wystąpienia nieczęstych chorób uwarunkowanych genetycznie, ale także ocenę ryzyka wystąpienia poważnych patologii ciąży jak preeklampsji czyli stanu przedrzucawkowego, wewnątrzmacicznego zahamowania wzrastania płodu i porodu przedwczesnego.
Jest to badanie rekomendowane u każdej ciężarnej niezależnie od wieku i wywiadu medycznego. Dla pacjentek > 35 roku życia badanie w zakresie podstawowym (nie uwzględniających do wyliczenia ryzyka markerów dodatkowych) może być refinansowane przez NFZ.
Badanie może być przeprowadzane między 11 a 13 tygodniem i 5 dniem ciąży. Warunkiem jest również odpowiednia długość ciemieniowo-siedzeniowa płodu – musi ona wynosić od 45 do 84 mm. Ze względu na jednak na fakt, że kość nosowa może być nie widoczna przy długości ciemieniowo-siedzeniowa płodu mniejszej niż 56mm, najbardziej preferowany moment na wykonanie tego badania to okres pomiędzy 12 a 13 tygodniem ciąży.
Wykonuje się je za pomocą głowicy przezbrzusznej i dopochwowej. Do oceny anatomii płodu u przeważającej części ciężarnych wystarczające jest badanie wykonywane głowicą przezbrzuszną, natomiast celem oceny długości kanału szyjki i przepływów w tętnicach macicznych wykonywanych do oceny ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego, zahamowanie wzrastania płodu i stanu przedrzucawkowego zgodnie rekomendacji FMF, rekomendowane jest badanie głowicą dopochwową.
Podczas badania oceniana jest anatomia płodu oraz są markery płodowe takie jak przezierność fałdu karkowego, oraz markery dodatkowe takie ja kość nosowa, przepływ przez zastawkę trójdzielną i przewód żylny. Ocena służące do oszacowania ryzyka najczęstszych aberracji chromosomalnych u płodu takich jak zespół Downa, Edwadsa i Pataua. Celem oszacowania ryzyka porodu przedwczesnego oraz zahamowanie wzrastania płodu i stanu przedrzucawkowego przeprowadza się ocenę kanału szyjki macicy i przepływów w tętnicach macicznych odpowiednio.
Uprawnienia do wykonywania takich badań mają wyłącznie lekarze którzy uzyskali certyfikat FMF w zakresie co najmniej pomiaru przezierności fałdu karkowego i co roku przechodzą pomyślnie audyt FMF. Do przeprowadzenia badania z uwzględnieniem markerów dodatkowych (kość nosowa, przepływ przez zastawkę trójdzielna, przepływ przez przewód żylny, przepływy przez tętnice maciczne konieczne są dodatkowe certyfikaty uzyskane w tym zakresie. One również podlegają corocznemu audytowi FMF.
Aktualny wykaz certyfikowanych lekarzy jest dostępny na stronie Fetal Medicine Fundation.
Badanie USG ciąży przeprowadzane drugim trymestrze (tzw. badanie połówkowe) jest podobnie jak badanie I trymestru (tzw. genetyczne) podstawowym narzędziem w diagnostyce prenatalnej. Ma na celu z dużą precyzją wykluczyć wady płodu możliwe do zdiagnozowania badaniem obrazowym i ocenić dobrostan płodu.
Jest to badanie rekomendowane u każdej ciężarnej niezależnie od wieku i wywiadu medycznego.
Badanie może być przeprowadzane między 18 a 22 tyg ciąży.
Badanie USG połówkowe przeprowadza się sondą przezbrzuszną. Ma na celu szczegółową ocenę struktur płodu, budowy łożyska, ilości płynu owodniowego i przepływów w tętnicach macicznych. Badanie USG „połówkowe” powinno być przeprowadzone i udokumentowane zgodnie z wytycznymi ustalonymi przez międzynarodowe i polskie organizacji takie jak FMF (Fetal Medicine Foundation), ISUOG (International Society of Ultrasound in Obsterics and Gynecology) , sekcji USG PTG (Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego).
Badanie USG połówkowe przeprowadza się sondą przezbrzuszną. Ma na celu szczegółową ocenę struktur płodu, budowy łożyska, ilości płynu owodniowego i przepływów w tętnicach macicznych. Badanie USG „połówkowe” powinno być przeprowadzone i udokumentowane zgodnie z wytycznymi ustalonymi przez międzynarodowe i polskie organizacji takie jak FMF (Fetal Medicine Foundation), ISUOG (International Society of Ultrasound in Obsterics and Gynecology) , sekcji USG PTG (Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego).
Technika trójwymiarowego obrazowania ciąży umożliwia pozyskanie przestrzennych zdjęć płodu po odpowiedniej obróbce cyfrowej (technologia 3D) lub w czasie rzeczywistym (4D). Badanie 3D i 4 D wykonuje się w trakcie badania USG ciąży niezależnie od wieku ciążowego w którym badanie jest przeprowadzane. Dzięki badaniu 3D możliwa jest trójwymiarowa rekonstrukcja płodu dzięki czemu przyszła mama może zobaczyć maleństwo, a technika 4 D umożliwia udokumentowanie ruchów płodu podczas badania.
Zakres wskazań do badań trójwymiarowych stale się rozszerza ale w praktyce, przy dostępności aparatów ultrasonograficznych wysokiej jakości, stanowi uzupełnienie badania USG ciąży niezależnie od wieku ciążowego. Badanie to pozwala na dokładniejszą ocenę anatomii płodu. Ponadto doniesienia z literatury medycznej dowodzą, że może słuzyć wzmocnieniu więzi pomiędzy rodzicami a dzieckiem, a w rzadkich przypadkach rozpoznania nieprawidłowości ułatwia rodzicom oswojenie się z chorobą dziecka.
W NZOZ GYN-CARE technika 3D/4D jest wykonywana w każdym wieku ciążowym, o ile warunki badania na to pozwalają. Nie ma bowiem rekomendowanego wieku ciążowego na wykonanie badania USG w technice 3D/4D, jedynym ograniczeniem są warunki techniczne badania. Warunkiem uzyskania dobrej jakości dokumentacji jest korzystne położenie płodu i odpowiednia ilość płynu owodniowego i indywidualna cecha tkanek ciężarnej odnośnie przenikania wiązki ultrasonograficznej.
Należy jednak podkreślić, że płód po 20-22 tygodniu ciąży zaczyna być dopiero podobny do rodziców co wynika z faktu, że nabiera tkanki tłuszczowej. Najbardziej efektowne zdjęcia 3D lub filmy dokumentujące ruchy płodu w technice 4D płodu zwykle uzyskujemy pomiędzy 26-32 tygodniem ciąży.
Badanie w technikach 3D i 4D uwaza się za tak samo bezpieczne dla płodu jak badanie 2D. Zasada wszystkich badan w ultrasonografii prenatalnej podlega zadadom ALARA (oznacza wykorzystanie minimalnej mocy apartu i czasu trawania badania by uzyskać wartośc diagnostyczną badania). Badanie powinno być wykonywane mozliwie najkrócej i na apartatach wysokiej jakości zapewniajacych ekspozycję płodu na wiązkę ultasonograficzną o najnizszych możliwe parametrach przenikania do tkanki płodu.
Jest to podstawowe badanie profilaktyczne stosowane w ocenie narządu rodnego zalecane profilaktycznie najrzadziej co 2 lata, u kobiet powyżej 40 rz, oraz u tych stosujących hormonalną terapię zastępczą, antykoncepcję jest rekomendowane raz do roku. Jest to badanie zalecane każdorazowo w razie krwawień z narządu rodnego lub innych dolegliwości jak bóle podbrzusza, niepłodności lub w diagnostyce poronień.
Umożliwia wykluczenie lub postawienie podejrzenia zmian w narządzie rodnym takich jak mięśniaki, przerosty endometrium, polipy endometrialne, zrosty wewnątrzmaciczne, wad wrodzonych macicy, zmian w przydatkach takich jak wodniak jajowodu, guzy lite i torbiele jajników, jest powszechnie wykorzystywanie jest w ocenie rezerwy jajnikowej, diagnostyce zaburzeń miesiączkowania , monitorowaniu cyklu w diagnostyce i leczeniu niepłodności. W badaniu często jest używana funkcja kolorowego Dopplera. Najczęściej znajduje zastosowanie w badaniu ginekologicznym w przypadku podejrzenia procesu nowotworowego. Z tą techniką wiąże się nadzieje w diagnostyce niepłodności i ocenie funkcji narządów płciowych.
Badanie nie wymaga przygotowania. Badanie profilaktyczne jest najbardziej wiarygodne w fazie folikularnej cyklu (zwykle jest to 6-14 dc). Jeżeli badanie jest przeprowadzane celem oceny rezerwy jajnikowej wg. wytycznych badanie powinno być przeprowadzone pomiędzy 2-6 dniem cyklu.
Podczas USG sutków ocenia się budowę piersi, wielkości i budowę węzłów chłonnych. Badanie ma na celu wykluczenie lub podejrzenie obecności zmian łagodnych(takich jak torbiele, włókniaki) lub złośliwych wymagających dalszej diagnostyki.Wynik badania USG sutków ocenia się w skali BIRADS. Zmiany podejrzane w USG sutków mogą być zakwalifikowane do dalszej diagnostyki, zależnie od wskazań do biopsji cienko lub gruboigłowej.
Powinno być wykonywane od 18 do 50 roku życia jako badanie profilaktyczne , od 30 roku życia powinno być przeprowadzane systematyczne z częstotliwością co 1 rok przy wykryciu zmian ogniskowych lub u pacjentek z dodatnim rodzinnym wywiadem nowotworowym. Innymi wskazaniami do badania mogą być wszelkie nieprawidłowości wykryte podczas samokontroli lub w trakcie badania u lekarza. Mimo że badanie jest przede wszystkim dedykowane dla kobiet, jest również wykorzystywane dla mężczyzn.
Po 50 roku życia zaleca się wykonywanie badania mammograficznego w programie badań przesiewowych . W uzasadnionych przypadkach zaleca się wykonanie badanie rezonansem magnetycznym.
USG sutków nie wymaga przygotowania. U kobiet miesiączkujących rekomenduje się przeprowadzenia badania w fazie folikularnej cyklu tj pomiędzy 4-12 dniem cyklu.
Wykonanie badania USG może zlecić lekarz każdej specjalizacji ale najczęściej lekarz rodzinny,specjalista chorób wewnętrznych, ginekolog-położnik, urolog czy gastrolog.
Pacjent zjawiając się gabinecie musi być na czczo. Oznacza to, że powinien wstrzymywać się od jedzenia przez co najmniej 6 godzin przed USG. To ważne, ponieważ zalegająca treść pokarmowa utrudnia badanie. Przez badaniem nie powinno się żuć gumy, palic papierosów i pić żadnych płynów poza wodą niegazowaną. Na dzień przed badaniem dieta powinna być lekkostrawna, pozbawiona pokarmów wzdymających, by uniknąć nadprodukcji gazów, które stanowią przeszkodzę dla ultradźwięków. Wspomagająco można przyjmować preparaty na wzdęcia, które usuną powietrze z przewodu pokarmowego. Jeżeli czeka nas USG układu moczowego, na 2 godziny przed badaniem należy wypić kilka szklanek wody i nie oddawać moczu. O szczegóły warto dopytać podczas rejestracji do badania.
Badanie ultrasonograficzne jest podstawowym badaniem obrazowym u osób z podejrzeniem chorób tarczycy. Pozwala na ocenę położenia, wielkości oraz echostruktury gruczołu, w tym wykrywanie zmian ogniskowych, wraz z określeniem ich rozmiaru, echogeniczności, echostruktury i unaczynienia. Na podstawie tych cech badanie ultrasonograficzne umożliwia wytypowanie nieprawidłowej zmiany ogniskowej do biopsji oraz monitorowanie toru igły biopsyjnej.
Powiększenie gruczołu bez wyczuwalnego guzka. Wyczuwalny palpacyjnie guzek lub wole guzkowe, ból szyi lub powiększenie węzłów chłonnych.
Przypadkowe stwierdzenie zmiany ogniskowej w tarczycy w czasie badania USG, tomografii komputerowej, rezonansu magnetycznego lub pozytonowej tomografii emisyjnej, wykonanych z innych wskazań.
Różnicowanie przyczyn nadczynności i niedoczynności tarczycy, kliniczne podejrzenie zapalenia tarczycy.
Skrining w grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na raka tarczycy (rodzinny wywiad w kierunku raka tarczycy, nosicielstwo mutacji RET, przebyta ekspozycja szyi na promieniowanie jonizujące, szczególnie w dzieciństwie)
Wybór zmiany ogniskowej o największym ryzyku złośliwości do biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej. Kontrola wielkości guzków/zmian ogniskowych łagodnych tarczycy.
Kontrola po usunięciu tarczycy z powodu wola guzkowego w celu oceny skuteczności leczenia i monitorowania jego efektów (pierwsze badanie po 6 miesiącach, następne co 12 miesięcy).
Kontrola po usunięciu tarczycy z powodu raka tarczycy w celu oceny doszczętności zabiegu.
Monitorowanie chorych po leczeniu chorób w tym chorób nowotworowych tarczycy.
Ze względu na dramatyczny wzrost zachorowań w społeczeństwach wysokorozwiniętych na raka tarczycy niektóre towarzystwa naukowe postulują zasadność wykonywania USG tarczycy profilaktycznie co 2 lata.
Według Krajowego Rejestru Nowotworów w Polsce zmiany guzkowe tego gruczołu występują często i dotyczą około połowy populacji. W większości mają charakter łagodny. Nowotwory złośliwe stanowią 1–2% wszystkich zmian stwierdzanych w tarczycy. Według danych American Thyroid Association guzki w tarczycy wykrywa się w badaniu USG u 19–67% osób badanych, z czego 5–15% stanowią raki.
USG tarczycy nie wymaga przygotowania.
USG tarczycy i przytarczyc to badanie bezbolesne, bezpieczne i nieinwazyjne zarówno dla kobiet ciężarnych jak i dzieci.Trwa kilka minut. Przeprowadza się je na leżąco. Szyję pacjenta w miejscu, gdzie jest tarczyca, pokrywa się specjalnym żelem, po czym lekarz przykłada do szyi głowicę aparatu USG i przesuwa ją w celu uzyskania jak najdokładniejszego obrazu tarczycy i struktur przylegających.