Cytologia to podstawowe badanie profilaktyczne w ginekologii wykonywane celem wykluczenia zmian dysplastycznych i przedrakowych szyjki macicy. Na całym świecie cytologia cienkowarstwowa inaczej nazywana cytologią płynną ( LBC ) w ostatnich latach wypiera cytologię konwencjonalną.
Badanie to jest zalecane u każdej kobiety od momentu podjęcia aktywności seksualnej. Badanie to powinno być regularnie powtarzane. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne ( PTG ) rekomenduje rozpoczęcie cytodiagnostyki w wieku 25 lat – lub nie później niż w 3 lata po inicjacji seksualnej.
Jest będąca prostym testem diagnostycznym i jest obarczone dużym ryzykiem błędu. Ze względu na niska czułość badania określaną pomiędzy 33% a 94% ( średnio 60% ), cytologia konwencjonalna powinna być regularnie, najlepiej co rok powtarzana.
W ostatnich latach wypiera tradycyjne metody cytologiczne na całym świecie. Jest badaniem opartym na nowoczesnej technologii cienkowarstwowej, dzięki której otrzymany w badaniu obraz jest zdecydowanie dokładniejszy niż w przypadku tradycyjnego badania cytologicznego. W przypadku dodatkowego zlecenia testu w kierunku infekcji wirusem HPV nie ma potrzeby pobierania nowego materiału. Ze względu wysoką czułość cytologii LBC w porównaniu z cytologia konwencjonalną, przy prawidłowym wyniku badania i braku potwierdzonej infekcji onkogenntymi typami wirusa HPV, badanie może być wykonywane co 3 lata.
Na pobranie cytologii konwencjonalnej należy zgłosić sie na badanie między 8 a 18 dniem cyklu i badanie nie powinno być przeprowadzone na mniej niż 4 dni przed spodziewana miesiączką. W przypadku cytologii LBC można się zgłosić w każdym dniu cyklu poza krwawieniem miesiączkowym.
Pobranie cytologii konwencjonalnej i LBC może być przeprowadzone co najmniej 4 dni po zakończeniu stosowania tabletek czy tez globulek dopochwowych. W dniu badania nie należy wykonywać irygacji oraz wstrzymać się od współżycia seksualnego w ciągu ostatnich 24 godzin. U kobiet w menopauzie nie stosujących hormonalnej terapii zastępczej, badanie powinno być przeprowadzone po przygotowaniu hormonalnym nazywanym próbą Meigsa.