( Human papilloma virus ) jest zakażeniem szeroko rozpowszechnionym wśród ludzi. Do zakażenia może dojść drogą płciową lub w wyniku kontaktu skórnego.
Znanych jest około 250 genotypów wirusa HPV, w tym ponad 40 powodujących zakażenia narządów moczowo – płciowych. Większość z nich nie ma znaczenia klinicznego, ponieważ nie powodują objawów i ustępują samoistnie. Zakażenia wirusami HPV o genotypach tzw. niskiego ryzyka mogą powodować natomiast zmiany skórne, objawiające się jako brodawki płciowe oraz kłykciny kolczyste. Są one łatwe do leczenia i nie stanowią ryzyka rozwoju nowotworu natomiast niebezpieczne są zakażenia okołoporodowe, które zagrażają zdrowiu i życiu płodu.
Natomiast infekcja tzw. genotypem wysokiego ryzyka ( onkogennym ) może doprowadzić do rozwoju raka szyjki macicy, pochwy lub sromu u kobiet, raka prącia u mężczyzn oraz raka jamy ustnej, krtani i gardła u obu płci. Za zakażenia onkogenne odpowiadają w 70% genotypy 16 i 18 HPV.
Podstawnym testem rekomendowanym w profilaktyce raka szyjki macicy jest test z identyfikacja 14 genotypów wysokiego ryzyka ( onkogennych ) wisusa HPV. Są to genotypy: 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68.
Dostępne są natomiast testy umożliwiające identyfikację do 41 genotypów HPV zarówno obejmujące genotypy wysokiego ryzyka i niskiego ryzyka ( 6, 11, 16, 18, 26, 31, 33, 35, 39, 40, 42, 43, 44, 45, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 58, 59, 61, 62, 64, 66, 67, 68a, 68b, 69, 70, 71, 72, 73, 81, 82, 83, 84, 87, 89, 90 ). Zakażenie genotypami niskiego ryzyka najczęściej nie ma znaczenia klinicznego, ponieważ nie powodują objawów i ustępują samoistnie.
Pobranie badania nie wymaga żadnego specjalnego przygotowania. U kobiet pobiera się wymaz z szyjki macicy tak jak przy pobraniu cytologii. Wymazu z kanału szyjki macicy nie należy pobierać podczas miesiączki. Przed pobraniem pacjentka nie powinna stosować dopochwowych preparatów leczniczych. U mężczyzn pobiera się wymaz cewki moczowej i rowka zażołędnego. Wymazy z cewki moczowej: przed pobraniem wymazu pacjent nie może oddawać moczu przez co najmniej godzinę.